Μία ιστορική Ψυχιατρική αντιπαράθεση / Μετάφραση – 5ο Κεφάλαιο: «Περί μεταχείρισης και θεραπείας της τρέλας» (σελ. 35-52) του John Monro, M.D. Από το βιβλίο «Remarks on Dr Battie’s Treatise on Madness» («Παρατηρήσεις πάνω στην ‘Πραγματεία για την Τρέλα’ του Dr Battie»), London, John Clarke, 1758.

Ο John Monro (1716 – 1791) ήταν Άγγλος γιατρός στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Bethlem του Λονδίνου. Εκείνη την εποχή ο Battie εργαζόταν ως γιατρός στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο St Luke και με την «Πραγματεία για την Τρέλα»[1] ήθελε να δώσει άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις για την Τρέλα, διαφορετικές δηλαδή από τις έως τότε κυρίαρχες τάσεις των άλλων ασύλων. Ο Monro έσπευσε άμεσα να απαντήσει σε αυτή την ‘κριτική’. Μάλιστα, κάθε κεφάλαιο του παρόντος βιβλίου συνιστά απάντηση σε αντίστοιχο κεφάλαιο του υπό συζήτηση βιβλίου. Ο Monro λοιπόν απαντά διαφοροποιώντας την θέση του με επιχειρήματα. Η απάντηση έτσι του Monro στο κείμενο του Battie για την Τρέλα συνιστά μια ιστορική ψυχιατρική αντιπαράθεση, η ανάγνωση της οποίας μας κατατοπίζει για τα θέματα συζήτησης στον χώρο της ψυχικής υγείας την εποχή του 18^ου αιώνα. Άλλωστε, γι’ αυτό είναι άξια ανάγνωσης και τα δύο βιβλία, ακριβώς γιατί ένας διάλογος με επιχειρήματα είναι διαχρονικά παραγωγικός νέων σκέψεων συμβάλλοντας έτσι στην εξέλιξη αυτής της επιστήμης.

Ας σημειωθεί ότι, τα κείμενα δεν συνιστούν ούτε ιατρικές οδηγίες ούτε βεβαίως ενδείκνυνται όσα περιγράφονται για εφαρμογή αλλά αφορούν οδηγίες και συνταγές των προηγούμενων αιώνων.

Λίγα σχόλια για το παρόν κείμενο: Το παρόν κεφάλαιο έχει εξέχουσα ιστορική σημασία, καθώς ο Monro μέσω της απάντησής του στον Battie μας μεταφέρει στο ψυχιατρικό κλίμα εκείνης της εποχής περιγράφοντας παλαιές θεραπευτικές τεχνικές για την τρέλα, εκ των οποίων κάποιες έχουν καταργηθεί («Η αφαίμαξη και η κάθαρση είναι εξίσου απαραίτητες στην θεραπεία της τρέλας», «Το κρύο μπάνιο ομοίως έχει γενικά εξαιρετικό αποτέλεσμα») ενώ άλλες ισχύουν μέχρι σήμερα («δεν μπορούμε να εμποδίσουμε τον ήλιο να λάμπει, αλλά μπορούμε μερικές φορές να μετακινήσουμε έναν άνθρωπο μακριά από αυτόν· ή εάν δεν μπορεί να γίνει αυτό, μπορούμε να του παρέχουμε ένα κατάλληλο κάλυμμα, δηλ. ένα καπέλο»). Το σίγουρο είναι ότι κάποιες ψυχιατρικές γνώσεις, προκειμένου να παγιωθούν στην σύγχρονη συνείδηση της κλινικής, όπως η σχέση γιατρού – ασθενούς, το επισκεπτήριο σε ένα Ψυχιατρείο κ.α. έχουν μακρά ιστορική πορεία: «Ο γιατρός τους δεν θα πρέπει να τους εξαπατήσει σε τίποτα αλλά κυρίως σε ό,τι αφορά την διαταραχή τους· καθόσον έχοντας οι ίδιοι επίγνωση επ’ αυτού, γενικά αποκτούν ένα είδος σεβασμού σε όσους το γνωρίζουν· και αφήνοντάς τους να δουν, ότι είναι καλά εξοικειωμένος με το παράπονό τους, μπορεί πολύ συχνά να κερδίσει μια τέτοια κυριαρχία πάνω τους, που θα ακολουθήσουν πρόθυμα τις οδηγίες του. Θα πρέπει να συνηθίσουν να υπακούνε και παρόλο που θα τους μιλάμε ευγενικά, θα πρέπει να μιλάμε ως αυθεντία», «Εξίσου ένας καλός γενικός κανόνας είναι το να μην επιτρέπουμε στους φίλους τους να τους επισκέπτονται, αλλά δεν χρειάζεται να τηρείται πάντα αυστηρά, καθώς αυτούς που εμπιστεύονται τις σχέσεις τους στη φροντίδα μας, θα έδειχναν τόση εμπιστοσύνη στον γιατρό, ώστε να τον αφήνουν να κρίνει την καταλληλότητα».

Μετάφραση – Επιμέλεια – Σχολιασμός κειμένου: Ελένη Κουμίδη

Πηγή: https://books.google.com

«Περί μεταχείρισης και θεραπείας της τρέλας»

Καθώς με την λέξη αγωγή υποθέτω ότι εννοείται η μεταχείριση που είναι απαραίτητη για τη θεραπεία της τρέλας, είμαι απόλυτα λογικός στο ότι είναι ένα σημείο ύστατης σημασίας και στο οποίο η κρίση και η γνώση του γιατρού είναι υψίστης σημασίας.

Αν με τα λόγια[2] διαπρεπής επαγγελματίας σε τέτοιες περιπτώσεις ο συγγραφέας εννοεί τους γιατρούς του Bethlem, το κοινό δεν θέλει να ενημερωθεί, θα ήταν απείρως ανώτερος από μια τέτοια φιλοφρόνηση εφημερίδας· λέγοντας ότι κατανόησε αυτή την διαταραχή πέραν των συγχρόνων του, αποτελεί μικρό έπαινο· το άτομο που διαχειρίζεται τέτοιες περιπτώσεις, με την προϋπόθεση ότι έχει αρκετά κοινή λογική για να αποφύγει τις μεταφυσικές λεπτομέρειες, θα μπορέσει από την εκτεταμένη γνώση και την εμπειρία του να υπερέχει από όλους εκείνους που δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες να λάβουν πληροφορίες. Ήταν ένας άνθρωπος με αξιοθαύμαστες διακρίσεις και αντιμετώπιζε αυτή την ασθένεια με έναν τρόπο που δεν θα υπάρξει σύντομα παρόμοιος. Ήξερε πολύ καλά, ότι το απαιτούμενο της μεταχείρισης για αυτό ποτέ δεν θα μαθαινόταν παρά από την παρατήρηση·  Ήταν έντιμος και ειλικρινής και παρόλο που κανένας άνθρωπος δεν ήταν ποτέ πιο επικοινωνιακός, για σημεία πραγματικής χρησιμότητας, δεν σκέφτηκε ποτέ να διαβάσει διαλέξεις για ένα θέμα που μπορεί να γίνει κατανοητό μόνο με προσωπική παρατήρηση· την ιατρική την τιμούσε ως επάγγελμα, αλλά την περιφρονούσε ως εμπόριο· όσο μεροληπτικός κι αν είμαι στη μνήμη του, οι φίλοι του αναγνωρίζουν ότι αυτό είναι αλήθεια και οι εχθροί του δεν θα τολμήσουν να το αρνηθούν.

Η μεταχείριση αναγνωρίζεται παγκοσμίως να είναι η πιο σημαντική στιγμή, αλλά άλλα άτομα εκτός από τον γιατρό θα πρέπει να ασχολούνται με αυτό το θέμα, αν και θα πρέπει να ενεργούν υπό την καθοδήγησή του· μπορεί επομένως, να αναμένεται ότι σε ό,τι συναντάμε σχετικά με αυτό το θέμα θα ταιριάζει με τις κοινές ικανότητες, ότι μπορεί να καταστεί πιο χρήσιμο για το κοινό γενικά.

Ας δούμε λοιπόν τους κανόνες, που ορίζονται για να μας κατευθύνουν σε αυτό το σημείο.

[3] Οι άνθρωποι που είναι τρελοί δεν πρέπει να τους περιμένουν οι υπηρέτες τους, αλλά να περιορίζονται σε απόσταση από το σπίτι, σε ξηρό αέρα, απαλλαγμένο από θορύβους· όπου ούτε οι φίλοι, ούτε οι εχθροί θα επιτρέπεται να τους επισκεφτούν, ούτε κανένας να ταλαιπωρηθεί με τα πάθη τους· οι απείθαρχες ορέξεις τους πρέπει να ελεγχθούν, οι καθηλωμένες φαντασιώσεις τους να αλλάξουν, τα δωμάτιά τους και οι ίδιοι να διατηρούνται προσεκτικά καθαροί· Θα πρέπει να έχουν απλά τρόφιμα, όχι εποχιακά· οι ψυχαγωγίες τους θα πρέπει να ποικίλλουν και η εργασία τους αδιάφορη.

Με αυτόν τον τρόπο παραδίδεται, μια θεωρία για αυτήν την διαταραχή υψίστης σημασίας, με μια συντομία, που θα μπορούσε να αντέξει την ύλη αρκετά για μια διάλεξη πέντε λεπτών· διότι, ακόμη και στολισμένη με όλες τις τέχνες της περίφρασης, που τόσο συχνά συναντάται σε αυτήν την απόδοση, εκτείνεται σε όχι περισσότερο από δύο σελίδες, ενώ το λιγότερο σημαντικό μέρος της ιατρικής καταλαμβάνει σχεδόν τις τριάντα.

Εξίσου ο λόγος και η εμπειρία μας πείθουν επαρκώς για την αναγκαιότητα του περιορισμού όσων στερούνται τις αισθήσεις τους· είναι σίγουρα από τις καλύτερες φροντίδες και έχει αποκαταστήσει πολλούς χωρίς τη βοήθεια της ιατρικής· αν και δύσκολα θα το θεωρούσα ασφαλές να το εμπιστευτώ αυτό από μόνο του.

Ένας τέτοιος περιορισμός είναι πιο πιθανό να είναι χρήσιμος εκτός σπιτιού παρά στο σπίτι· και η εξοχή είναι προτιμότερη από την πόλη για τις ευκαιρίες που προσφέρει να μπορεί να ασκείται χωρίς τον κίνδυνο να εκτεθεί.

Είναι αναμφίβολα παράλογο να διορίζεται ένας υπηρέτης ως κυβερνήτης του κυρίου του, ούτε αυτοί που πλήττονται με αυτόν τον τρόπο είναι οι ίδιοι ποτέ τόσο καλά ή τόσο εύκολα μεταχειριζόμενοι από ξένους, στους οποίους δεν έχουν καμία εξουσία. Θα πρέπει στην αρχή να συνομιλούν με λίγους. Θα πρέπει να αξιοποιηθεί μεγάλη τέχνη για να σπάσουν όλες οι κακές συνήθειες και θα πρέπει να ελέγχεται εάν οι συζητήσεις τους τρέχουν υπερβολικά σε ένα μόνο θέμα. Ο γιατρός τους δεν θα πρέπει να τους εξαπατήσει σε τίποτα αλλά κυρίως σε ό,τι αφορά την διαταραχή τους· καθόσον έχοντας οι ίδιοι επίγνωση επ’ αυτού, γενικά αποκτούν ένα είδος σεβασμού σε όσους το γνωρίζουν· και αφήνοντάς τους να δουν, ότι είναι καλά εξοικειωμένος με το παράπονό τους, μπορεί πολύ συχνά να κερδίσει μια τέτοια κυριαρχία πάνω τους, που θα ακολουθήσουν πρόθυμα τις οδηγίες του. Θα πρέπει να συνηθίσουν να υπακούνε και παρόλο που θα τους μιλάμε ευγενικά, θα πρέπει να μιλάμε ως αυθεντία. Θα πρέπει να τους φέρονται με τη μεγαλύτερη τρυφερότητα και στοργή, ούτε, όπου είναι δυνατό να αποτραπεί, θα πρέπει ποτέ οι συνοδοί τους να τους συμπεριφέρονται διαφορετικά· όταν το κάνουν, προδίδουν την εμπιστοσύνη τους· ακόμη περισσότερο δεν θα πρέπει να προσπαθούν για οποιονδήποτε λόγο να τους αναγκάσουν να κάνουν ό,τι απαιτείται φοβίζοντάς τους, γιατί αν και μερικές φορές μπορεί να κατευθύνουν έτσι τους σκοπούς τους, ποτέ δεν είναι ακίνδυνο και συχνά έχει προσθέσει στη δυστυχία του ήδη δυστυχισμένου ασθενή.

Εξίσου ένας καλός γενικός κανόνας είναι το να μην επιτρέπουμε στους φίλους τους να τους επισκέπτονται, αλλά δεν χρειάζεται να τηρείται πάντα αυστηρά, καθώς αυτούς που εμπιστεύονται τις σχέσεις τους στη φροντίδα μας, θα έδειχναν τόση εμπιστοσύνη στον γιατρό, ώστε να τον αφήνουν να κρίνει την καταλληλότητα· υπάρχουν φορές που τέτοιες επισκέψεις είναι πολύ επιζήμιες, ωστόσο μερικές φορές μπορεί να επιτρέπονται χωρίς κακές συνέπειες και τις έχω δει συχνά να είναι χρήσιμες· όμως, όλα αυτά θα πρέπει να υποβάλλονται στην κρίση του γιατρού· ο οποίος, εάν έχει την εντιμότητα και την ανθρωπιά που θα πρέπει να έχει, θα δρα τόσο ως φίλος όσο και ως γιατρός σε τέτοιες αξιοθρήνητες περιπτώσεις.

Δεν θα πίστευα ότι άξιζε τον κόπο εδώ να αναφέρω την καθαριότητα ως απαραίτητο άρθρο, αφού τίποτα εκτός από την πιο βαριά και ασυγχώρητη αμέλεια, δεν μπορεί να αφήσει κανέναν να υποφέρει από την στέρησή της, σε αυτή ή σε οποιαδήποτε άλλη διαταραχή.

Λίγα πρέπει να ειπωθούν σχετικά με τη διατροφή, τα γεύματά τους πρέπει να είναι μέτριας ποσότητας, αλλά ποτέ δεν θα πρέπει να ταλαιπωρούνται να ζουν με λίγο φαγητό, ειδικά όταν βρίσκονται σε κατάσταση σωματικής άσκησης· θα πρέπει να υποχρεούνται να τηρούν μεγάλη τακτικότητα στις ώρες τους· ακόμη και οι ψυχαγωγίες τους θα πρέπει να γίνονται σύμφωνα με την κατάλληλη διάθεσή τους· αλλά η εργασία που προτείνεται εδώ είναι σίγουρα μια από τις πιο έξυπνες οδηγίες που επινοήθηκαν ποτέ· πρέπει να είναι κάτι σαν[4] μια ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ ευχαρίστησης και άγχους. Λοιπόν πράγματι, θα μπορούσε να προσθέσει ο συγγραφέας, αν υπάρχει κάτι τέτοιο.

Όσον αφορά την μεταχείριση, μερικές φορές είναι σημαντικό να γνωρίζουμε την αιτία της διαταραχής· όχι τόσο για να μας κατευθύνει στην επιλογή των φαρμάκων, όσο στον τρόπο συμπεριφοράς μας προς τον ασθενή: κάθε ένας δεν γίνεται να εξομοιωθεί με τον ίδιο τρόπο, κάποιοι θα πρέπει να διατάσσονται, κάποιοι να συμμορφώνονται ήρεμα, αλλά θα πρέπει να προσπαθούμε σε κάθε περίπτωση να κερδίζουμε την καλή τους άποψη για εμάς. Είναι αδύνατο να ειπωθούν όλα για αυτό το θέμα, ώστε να μην μείνουν πολλά πράγματα ανείπωτα· πολλά θα εξαρτηθούν από την φροντίδα και την προσοχή του γιατρού, του οποίου η μέθοδος θα πρέπει να ποικίλλει σύμφωνα με την πάθηση των ασθενών του· σε αυτόν τον κλάδο, η παραμέληση ή η άγνοια δεν έχουν καμία δικαιολογία: και είμαι πολύ σίγουρος ότι η μεταχείριση δεν έχει φτάσει ακόμη σε τέλειο επίπεδο όπου μπορεί να φτάσει.

Από αυτές τις παρατηρήσεις για την μεταχείριση, θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε στο θέμα της θεραπείας της τρέλας, που αφορά την ιατρική· έχοντας τη νέα θεωρία της πρωτογενούς τρέλας, για την οποία προειδοποιούμαστε να μην επιχειρήσουμε τη θεραπεία της καθόσον η αιτία της βρίσκεται[5] πέρα ακόμη και ​​από την φαντασία μας· ούτε θα πρέπει να προσπαθούμε να αφαιρέσουμε[6] τα συμπτώματα ή τις κακές επιπτώσεις τους, αν και θα πρέπει να είναι προσιτά σε εμάς, διότι δεν είναι επικίνδυνα ούτε για τη ζωή ούτε για την υγεία του ασθενούς: Πράγματι, η εμπειρία, όσο διδακτική κι αν είναι σε άλλες περιπτώσεις, δεν μπορεί να μας δώσει κάτι ειδικό απέναντι στη πάθηση, που να μην έχει ακουστεί ποτέ μέχρι την έκδοση αυτού του βιβλίου· Χαίρομαι ωστόσο, που βλέπω ότι ο συγγραφέας είναι τόσο αισιόδοξος στις προσδοκίες του, που αυτό το ειδικό στοιχείο φυλάσσεται[7] στην παρακαταθήκη της φύσης, από όπου ελπίζω, οι βαθιές έρευνές του μπορούν να το φέρουν στη δημοσιότητα, καθώς κανένας άνθρωπος δεν είναι τόσο πιθανό να βρει τη θεραπεία όσο αυτός που ανακάλυψε την ασθένεια.

Η επακόλουθη τρέλα, ευτυχώς ιάσιμη από την τέχνη, αν και προκαλείται από πολλές διαφορετικές αιτίες, δεν υφίσταται δυσκολία από την στέρηση της ιατρικής· καθώς εδώ οτιδήποτε βρίσκεται κάτω από αυτή την ονομασία, βρίσκει την θέση του· αλλά η εφαρμογή θα πρέπει να γίνει εγκαίρως, προτού[8] η νευρική ουσία μεταβληθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε να έχει γίνει ουσιωδώς και ως συνήθως ανεύρετη· το τι εννοείται με την μεταβολή της νευρικής ουσίας σε μια ανεύρετη κατάσταση, είναι πέραν της κατανόησής μου·  πλησιάζει τόσο κοντά στην άγνωστη αιτία, που εγώ μαζί με αυτόν τον κύριο, που προηγουμένως είχε κάνει τον κόπο να μας εξηγήσει τι θα έπρεπε να σημαίνει αδυναμία των νεύρων, είχα συγκατατεθεί σε έξι τέτοιες ιδέες σε αυτές τις εκφράσεις, που θα τις έκαναν κατανοητές.

Η θεραπεία της επακόλουθης τρέλας δεν είναι κατώτερη από την υπόλοιπη παρουσίαση, καθώς ενέχει πολλές παρατηρήσεις πολύ μοναδικές στο είδος τους· ο τρόπος με τον οποίο τα διαφορετικά είδη του εκτείνονται κάτω από τις διάφορες αιτίες τους και τα συγκεκριμένα φάρμακα που προσαρμόζονται στο καθένα, θα ήταν πολύ χρήσιμος για εμάς και θα μας έσωζε από ατελείωτη ταλαιπωρία για όπου είναι δυνατό να εφαρμοστεί στην πράξη· γιατί με αυτή τη μέθοδο όλα θα ακολουθούσαν φυσικά, άπαξ και γνωρίσαμε την αφορμή της διαταραχής.

1, 2. Οι εσωτερικές εξοστώσεις του κρανίου ή η σκλήρυνση της σκληρής μήνιγγας ούτε μπορούν να προληφθούν, ούτε επιδέχονται ανακούφισης.

3. Το[9] τρυπάνι για το οποίο πληροφορούμαστε είναι ιδιόμορφα προσαρμοσμένο στην απομάκρυνση των εξαγγειωμένων υγρών, όταν αυτά είναι συνέπεια κατάγματος. Οι[10] αρνητικές επιπτώσεις της διάσεισης ούτε προλαμβάνονται ούτε αφαιρούνται εύκολα, αν και η ίδια η διάσειση μπορεί μερικές φορές να προληφθεί· εάν αυτός ο κύριος έχει κάποια απόδειξη για αυτόν τον σκοπό, θα ήταν τόσο παγκόσμιας χρησιμότητας, που δεν είναι δίκαιο να κρατηθεί μυστικό· διότι δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς αυτό που εννοούσε, ότι μπορεί να αποτραπεί αν δεν συμβεί.
4. [11] Η ηλιοφάνεια είναι πέραν των δυνατοτήτων μας, αλλά το θέμα με το οποίο έχουμε να κάνουμε διαφέρει· η σημασία εδώ, αν και λέγεται με παράξενο τρόπο, δεν είναι τίποτε περισσότερο από αυτό· ότι δεν μπορούμε να εμποδίσουμε τον ήλιο να λάμπει, αλλά μπορούμε μερικές φορές να μετακινήσουμε έναν άνθρωπο μακριά από αυτόν· ή εάν δεν μπορεί να γίνει αυτό, μπορούμε να του παρέχουμε ένα κατάλληλο κάλυμμα, δηλ. ένα καπέλο.
5. [12] Ο σπασμός, όταν υπάρχει από μόνος του και δεν σχετίζεται με ερεθισμό ή οποιαδήποτε εξωτερική αιτία, δεν επιδέχεται καμίας μεθόδου θεραπείας που να προτείνεται από λογική πρόθεση. Αυτό το είδος πρωτογενούς σπασμού, καθώς δεν εγείρεται από καμία προφανή αιτία, αν και αποκομμένος από λογική πρόθεση, δεν πρέπει να τον αφήσουμε ως ανέλπιδη κατάσταση· διότι σε αυτή την περίπτωση έχουμε κατευθυνθεί να εφαρμόσουμε[13] συγκεκριμένες θεραπείες, των οποίων οι αντισπασμωδικές αρετές έχει ανακαλύψει μόνο η εμπειρία· και θα είναι πολύ δύσκολο, αν δεν συναντήσουμε κάποιες από αυτές, που θα εξυπηρετούσαν τον σκοπό μας· καθώς το μεγαλύτερο μέρος του materia medica[14] φαίνεται να κατανοείται με τον τίτλο του αντισπασμωδικού σε ένα ή σε άλλο τμήμα αυτής της πραγματείας.
6. Οι μέθοδοι θεραπείας που προτείνονται στην έκτη κατηγορία, όντας όλες αβέβαιες, πρέπει να αφεθούν στην[15] σοφία του γιατρού· εξαιρείται μόνο μία περίπτωση, η οποία συνιστάται να λάβουν[16] σοβαρά υπόψη τους οι κυβερνήτες μας· οι οποίοι θέλουν να σκεφτούν κάποιο φάρμακο για να αποτρέψουν την προσωρινή αλλά πραγματική παραφροσύνη, που προκαλείται από την κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών.
7. Όταν η τρέλα διαδέχεται τον θυμό ή την ξαφνική χαρά, η θεραπεία φαίνεται ότι βρίσκεται εύκολα, αν μπορέσουμε για μια φορά να πείσουμε τους εαυτούς μας ότι θα πετύχει· διότι[17], αρχικά δεν πρέπει να κάνουμε ΤΙΠΟΤΑ ΠΟΥ ΝΑ ΕΧΕΙ ΣΟΒΑΡΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ σε περίπτωση που η ζωή του ασθενή δεν βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο – με την ελπίδα ότι αυτά τα πάθη και τα μυϊκά τους αποτελέσματα θα υποχωρήσουν από μόνα τους· αν όμως αυτό δεν γίνει και[18] υπάρχει η ένδειξη ANCEPS REMEDIUM[19], μετά από επαρκές άδειασμα και μείωση της μανιακής πίεσης που έχει ΕΚ ΤΟΥΤΟΥ προκληθεί, θα πρέπει να έχουμε προσφυγή στην ανεξήγητη ναρκωτική δύναμη της παπαρούνας. Και αν, παρά αυτές τις συνετές πρακτικές, η περίπτωση εξακολουθεί να παραμένει αμετάβλητη, ο γιατρός θα πρέπει να καθορίσει[20], πόσο ασφαλές μπορεί να είναι να αντικατασταθεί ο φόβος στη θέση του θυμού ή η λύπη να αντικαταστήσει τη χαρά. Το πρώτο, είμαι βέβαιος, είναι επικίνδυνο και το τελευταίο αναιρεί την κοινή λογική: ένας χειρουργός θα μπορούσε εξίσου να ισχυρισθεί ότι, το να σπάσεις το χέρι ενός ανθρώπου θα ήταν η πιο αποτελεσματική θεραπεία για ένα σπασμένο πόδι.

Η θεωρία της αντικατάστασης ενός πάθους με ένα άλλο είναι πολύ παλιά, αλλά ποτέ δεν θα συνυπογράψω στα λάθη της αρχαιότητας, σε αντίθεση με την εμπειρία, τη λογική και την κοινή λογική. Είναι πράγματι γνωστό, ότι οι τρόμοι και τα πάθη του μυαλού που διεγείρονται ξαφνικά, έχουν φέρει πολύ καλά αποτελέσματα σε ορισμένες περιπτώσεις· αλλά, δεν μπορούμε από εκεί να συμπεράνουμε ότι θα πρέπει να το υπαγορεύσουμε· διότι, αν η ιστορία των καλών και των κακών αποτελεσμάτων τους είχε τεθεί αρκετά μπροστά μας, θα έπρεπε να δούμε την ισορροπία σε μεγάλο βαθμό από την πλευρά των τελευταίων. Όταν ένα πάθος που κυριαρχεί έχει ήδη αποδειχθεί πολύ ισχυρό και το μυαλό, που εμποδίζεται στις λειτουργίες του, έχει γίνει πιο αδύναμο από αυτή την αιτία, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι θα είναι σε θέση να αντέξει το σοκ ή να λάβει οποιοδήποτε όφελος από την επικράτηση ενός άλλου; σίγουρα όχι· και θα έλεγα εδώ ότι υπάρχει λόγος να καταλάβουμε τις πιο επικίνδυνες συνέπειες από μια απότομη και ξαφνική αλλαγή των παθών, όπου μερικές φορές βλέπουμε το μυαλό να ταράζεται βίαια από μικροπράγματα.

8. Η όγδοη πιο μακρινή αιτία της τρέλας είναι ένα άλλο είδος σπασμού που μπορεί ομοίως να είναι πρωτογενές. Αυτό δεν έχει κάτι το εξαιρετικά αξιοσημείωτο, είναι[21] βαθμιαίος, ήπιος, ομοιόμορφος αλλά πιο επίμονος από τον πρώτο· και πρόκειται να ανακουφιστεί ή να εκτραπεί από σύγχυση που διεγείρεται τεχνητά με εκδορές, βαριά καθαρτικά και ένρινα.
9. [22] Η αδιάκοπη προσοχή σε ένα αντικείμενο, αγάπη, θλίψη και απελπισία υποτίθεται ότι είναι μερικές φορές η αιτία αυτού του δεύτερου είδους σπασμού. Αν μπορούσε μια αλλαγή των παθών να γίνει εδώ σε ήπιο βαθμό, θα μπορούσαμε πιο λογικά να περιμένουμε επιτυχία από αυτήν παρά στις περιπτώσεις που αναφέρθηκαν προηγουμένως· όμως, έχω ήδη πει αρκετά σχετικά με αυτό. Το άλλο προτεινόμενο φάρμακο, θα περίμενα ελάχιστα να είχε συνταγογραφηθεί από γιατρό: [23] ο σωματικός πόνος μπορεί να διεγερθεί για καλό σκοπό και χωρίς τον ελάχιστο κίνδυνο. Παρόλο που γενικά εδώ συνιστάται ο σωματικός πόνος, υποθέτω ότι εννοείται αυτόν που εγείρεται από ιατρική εφαρμογή: αλλά μπορεί κανείς να σκεφτεί να μείνει[24] με εκδορές και καυστικά, να προκαλεί εμετούς και να δίνει βαριά καθαρτικά χωρίς άλλο σκοπό από το να διεγείρει τον πόνο; Ο Celsus[25] και κάποιοι άλλοι συγγραφείς, αναφέρουν το χτύπημα ως κάτι χρήσιμο, αλλά ένα τέτοιο είδος θεραπείας εξαφανίσθηκε πλέον δικαίως ως κάτι περιττό, απάνθρωπο και ολέθριο. Δεν έχω δει καμιά καλή επίδραση των εκδορών στην τρέλα, εκτός κι αν συνέβη στην αρχή, όταν υπήρχε κάποιος βαθμός πυρετού ή όταν εφαρμόστηκαν σε συγκεκριμένα συμπτώματα που συνόδευαν αυτό το παράπονο.
10. [26] Η χαλάρωση, μία από τις μακρινές αλλά ανεξήγητες αιτίες της τρέλας, μπορεί κάλλιστα να απαιτεί φάρμακα που έχουν εμπειρική, αν και ανεξήγητη αποτελεσματικότητα.

            11, 12. Λίγα είναι απαραίτητα για τη συγκεκριμένη θεραπεία της τρέλας όταν είναι συνέπεια της[27] λαιμαργίας ή της απραξίας· καθώς, αφότου γίνουν οι κατάλληλες κενώσεις, η εγκράτεια είναι αναμφίβολα η κατάλληλη θεραπεία για το ένα και η σωματική άσκηση για το άλλο: δηλαδή, η λαιμαργία θεραπεύεται με το να μην είσαι πια λαίμαργος και η απραξία με το να μην είσαι πια άπραγος. [28] Αυτά είναι τα μέσα παρούσας ανάρρωσης και πρόληψης για το μέλλον που μπορούν να δοθούν αποτελεσματικά ως θεραπεία σε ανθρώπους κάθε χαρακτήρα, τουλάχιστον όταν είναι όντως τρελοί και καταλλήλως περιορισμένοι. Όμως, μου φαίνεται μπερδεμένος τρόπος ομιλίας, το να μιλάμε για πρόληψη για το μέλλον, ενόσω ένας άνθρωπος βρίσκεται σε ενεργή κατάσταση τρέλας.

            Η περιγραφή[29] βάζοντας σε κίνηση την απραξία, δηλαδή μετατρέποντας την απραξία ενεργή, είναι διασκεδαστική και ίσως πιθανόν για ορισμένους ανθρώπους να φαίνεται φιλοσοφική· αυτή η κατάσταση απραξίας μπορεί, όχι χωρίς δυσκολία, να σπάσει τεχνητά με διεγερτικά φάρμακα, που όχι μόνο εκτοπίζουν το παραληρηματικό φορτίο των λιμναζόντων υγρών αλλά επίσης συγκεντρώνονται με την σπασμωδική επιρροή τους πάνω στους μύες της κοιλιακής χώρας και πράγματι πάνω σε κάθε ζωική ίνα του ταραγμένου σώματος, ωσάν πολύ άσκηση σε μικρό χρονικό διάστημα.

            Όταν παρατήρησα αυτόν τον κύριο στην πρώτη του παρουσίαση για την τρέλα, να μας την παρουσιάζει ως διαταραχή ελάχιστα όμως κατανοητή, παρόλο που αρκετοί συγγραφείς είχαν γράψει για το θέμα· και κατηγορώντας άλλους για την μη έκδοση των σκέψεων τους σχετικά με αυτό· ήλπιζα ότι θα έβρισκα κάτι νέο ή χρήσιμο στην παρουσίασή του· είτε μια πιο ακριβή περιγραφή των διαφορετικών εκδηλώσεων της διαταραχής, είτε τουλάχιστον κάτι που θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε μια μέθοδο πρακτικής πιο συμφέρουσα για τους δυστυχισμένους ασθενείς μας. Πράγματι, ο τρόπος να καθορίζουμε την τρέλα κάτω από διάφορες αιτίες είναι νέος, αλλά δεν θα είναι, φοβάμαι, πολύ χρήσιμος.

            Ο πρώτος σκοπός στη θεραπεία αυτής της διαταραχής είναι η άρση των αιτιών της· τώρα από τις δώδεκα που έχουν οριστεί εδώ, πόσες πρέπει να αρθούν από την ιατρική σύμφωνα με την θεωρία του συγγραφέα; η πρώτη και η δεύτερη αφήνονται από τον ίδιο τον συγγραφέα· λίγα ή τίποτα συνιστώνται να γίνουν στην τρίτη και τέταρτη· η πέμπτη δεν συνιστάται να θεραπευτεί με λογική πρόθεση· η θεραπεία της έκτης είναι αβέβαιη· και η έβδομη θα ανακουφιζόταν από τις ναρκωτικές δυνάμεις της παπαρούνας· η όγδοη να εκτραπεί από σπασμούς που διεγείρονται τεχνητά από φάρμακα προσαρμοσμένα σε αυτόν τον σκοπό· η ένατη από το ίδιο είδος φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για να διεγείρουν σωματικό πόνο· στη δέκατη κατευθυνόμαστε σε θεραπείες με ανεξήγητη αποτελεσματικότητα· η ενδέκατη και δωδέκατη θα θεραπεύονταν με σωστές εκκενώσεις. Έτσι, από τις δώδεκα αιτίες, δεν υπάρχουν σχεδόν περισσότερες από δύο, που πρέπει να αρθούν  με λογική πρόθεση· και είναι αμφίβολο για μένα, αν κάποια από αυτές τις δύο ήταν ποτέ γνωστό ότι προκαλεί τρέλα.

            Συνολικά, δεν μπορώ να μην σκεφτώ ότι αυτό το κεφάλαιο είναι ρητά γραμμένο, για να αποδείξει την αλήθεια όσων υποστήριξε ο διαπρεπής επαγγελματίας στην αρχή του τελευταίου, δηλ. ότι η διαχείριση έκανε πολύ περισσότερα από την ιατρική για αυτή την ασθένεια.

            Αν και λέγεται σε αυτή την πραγματεία, ότι η τρέλα απορρίπτει όλες τις γενικές μεθόδους, θα τολμήσω να πω, ότι η πιο επαρκής και συνεχής θεραπεία της είναι η εκκένωση· η οποία μπορεί να καθοριστεί μόνο από την ιδιοσυστασία του ασθενούς και την κρίση του γιατρού.

            Η εκκένωση μέσω εμετού είναι απείρως προτιμητέα από οποιαδήποτε άλλη, εάν πρέπει να εξαρτηθεί από την επαναλαμβανόμενη εμπειρία· και θα έπρεπε να λυπάμαι πολύ που βρήκα κάποιον που φοβάται την χρήση μιας τόσο αποτελεσματικής θεραπείας καθώς αποκαλείται[30] σοκαριστικός χειρισμός, συνέπεια ενός νοσηρού σπασμού. Ποτέ δεν είδα ή άκουσα για την κακή επίδραση των εμετών, στην πρακτική μου· ούτε μπορώ να υποθέσω ότι θα συμβεί κάτι κακό, πέραν της αλόγιστης ή σκληρής χρήσης τους· ή το άτομο που τους συστήνει φοβάται πάρα πολύ το Lancet[31].    

            Η τεράστια ποσότητα φλέγματος, που αφθονεί σε όσους ταλαιπωρούνται από αυτό το παράπονο, δεν σταματά παρά μέσω επαναλαμβανόμενων εμετών· και πολύ συχνά διαπιστώνουμε ότι οι εκκαθαρίσεις δεν έχουν το σωστό αποτέλεσμα ή δεν λειτουργούν για τον σκοπό τους, έως ότου το φλέγμα σπάσει και αραιώσει από συχνή χρήση εμετικών. Γιατί θα πρέπει να προσπαθούμε να δίνουμε στον κόσμο μια ανησυχητική γνώμη για μια θεραπεία, η οποία όχι μόνο είναι ασφαλής, αλλά και πολύ χρήσιμη τόσο σε αυτήν όσο και σε πολλές άλλες διαταραχές; ωστόσο, για να αποφευχθούν οι ανησυχίες που μπορεί να προκύψουν από μια τέτοια δήλωση, θα άξιζε τον κόπο να μελετηθούν ορισμένες περιπτώσεις στο έργο του[32] Dr. Bryan Robinson, ο οποίος δεν φαίνεται να ανησυχούσε καθόλου για αυτόν τον σοκαριστικό χειρισμό, που, όπως μας λέει, έχει συνταγογραφήσει για έναν ολόκληρο χρόνο, μερικές φορές μια φορά την ημέρα, άλλες φορές δύο και αυτό με την μεγαλύτερη επιτυχία.

            Έλαβα πρόσφατα από έναν άξιο φίλο μου την περίπτωση ενός κυρίου, που είχε ταλαιπωρηθεί με μελαγχολία για τρία χρόνια· ο ίδιος την αποκαλεί υποχονδριακή, σπασμωδική διαταραχή, από την οποία ανακουφίστηκε εντελώς με την χρήση των εμετών και την κατάλληλη αγωγή. Ήταν τόσο επηρεασμένος για τα καλά τους αποτελέσματα, που δεν δίστασε να κάνει εξήντα ένα από την τρίτη εβδομάδα του Οκτωβρίου έως τη δεύτερη του Απριλίου που ακολούθησε· και για δεκαοχτώ νύχτες έναν κάθε βράδυ επιτυχώς· που σημαίνει ότι ξεφορτώθηκε μια τεράστια ποσότητα φλέγματος και πέτυχε πλήρη ανάρρωση. Τα πρώτα δεκαεπτά αποτελούνταν από μια ουγγιά του ιπεκακουάνα με έναν κόκκο εμετικού ταρτάρ και μετά χρησιμοποίησε όχι περισσότερο από μισή ουγγιά από το κρασί. Και σε όσους έχουν χρησιμοποιηθεί, ιδίως από υποχονδριακούς ανθρώπους, θα τους βρουν γενικά λιγότερο αδύναμους με τους εμετούς παρά με τις εκκαθαρίσεις.

            Η αφαίμαξη και η κάθαρση είναι εξίσου απαραίτητες στην θεραπεία της τρέλας· όμως, τα σκληρά καθαρτικά δεν είναι ιδιαιτέρως απαραίτητα σε αυτή την διαταραχή παρά μόνο για το φλέγμα και για να νικήσουν το πείσμα των ασθενών, οι οποίοι μερικές φορές ματαιώνουν την διαδικασία για πιο ήπια φάρμακα.

            Ζητήματα μεταξύ των ώμων, έχουν υπάρξει συχνά πολύ χρήσιμα για την άρση αυτής της διαταραχής· Το κρύο μπάνιο ομοίως έχει γενικά εξαιρετικό αποτέλεσμα, αλλά καθώς μερικές φορές χρειάζεται να επισπεύσουμε τα πνεύματα, δεν θα πρέπει να συνταγογραφείται αδιακρίτως σε όλους.

            Οι εναλλακτικές μπορούν συχνά, αν όχι πάντα απαραίτητα, στις περισσότερες περιπτώσεις, να χρησιμοποιηθούν προς όφελος. Όσο για το ειδικό αντίδοτο της τρέλας που φυλάσσεται  στην παρακαταθήκη της φύσης, θα μιλήσουμε αρκετά σύντομα για αυτό, όταν θα έρθει στο φως στον καθορισμένο χρόνο του.

 Για να κατεβάσετε το κείμενο σε μορφή pdf πατήστε εδώ.

[1] Σημείωμα του Μεταφραστή: Μπορείτε να αναγνώσετε την «Πραγματεία για την Τρέλα» του William Battie μεταφρασμένη σε κεφάλαια στο site: www.elenikoumidi.gr

[2] Σελ. 68 (Σ.τ.Σ.).

[3] Σελ. 68 και 69 (Σ.τ.Σ.).

[4] Σελ. 70 (Σ.τ.Σ.).

[5] Σελ. 70 (Σ.τ.Σ.).

[6] Σελ. 71 (Σ.τ.Σ.).

[7] Σελ. 72 (Σ.τ.Σ.).

[8] Ό.π. (Σ.τ.Σ.).

[9] Σελ. 79 (Σ.τ.Σ.).

[10] Ό.π. (Σ.τ.Σ.).

[11] Ό.π. Αν αξίζει τον κόπο να κρίνουμε τις λέξεις, δεν θεωρώ ότι η λέξη ηλιοφάνεια είναι ο κατάλληλος όρος· διότι για όσο έχω αναζητήσει την σημασία του, δεν σημαίνει τίποτε παραπάνω είτε στα Λατινικά είτε στα Αγγλικά από την έκθεση στον ήλιο: ούτε θυμάμαι να έχω δει να χρησιμοποιείται σε κάποια γλώσσα ως σημασία της επίδρασης που έχει ο ήλιος πάνω στα σώματα· αυτό οι Λατίνοι το αποκαλούν solatum και εκείνοι που επηρεάζονται από αυτό solati (Σ.τ.Σ.).

[12] Σελ. 80 (Σ.τ.Σ.).

[13] Σελ. 80 (Σ.τ.Σ.).

[14] Λατινικά στο κείμενο: ιατρικά υλικά (Σ.τ.Μ.).

[15] Σελ. 82 (Σ.τ.Σ.).

[16] Σελ. 83 (Σ.τ.Σ.).

[17] Ό.π. (Σ.τ.Σ.).

[18] Ό.π. (Σ.τ.Σ.).

[19] Λατινικά στο κείμενο: αμφίβολης θεραπείας (Σ.τ.Μ.).

[20] Σελ. 84 (Σ.τ.Σ.).

[21] Σελ. 84 (Σ.τ.Σ.).

[22] Σελ. 85 (Σ.τ.Σ.).

[23] Ό.π. (Σ.τ.Σ.).

[24] Σελ. 85 (Σ.τ.Σ.).

[25] Κέλσος (Σ.τ.Μ.).

[26] Σελ. 85 (Σ.τ.Σ.).

[27] Ό.π. (Σ.τ.Σ.).

[28] Ό.π. (Σ.τ.Σ.).

[29] Σελ. 86 (Σ.τ.Σ.).

[30] Σελ. 97 (Σ.τ.Σ.).

[31] The Lancet: Ιατρικό περιοδικό (Σ.τ.Μ.).

[32] «Observations on the virtues and operations of medicines», σελ. 145 (Σ.τ.Σ.).